«Ο νους είναι όπως ένα παγόβουνο – το περισσότερο μέρος είναι κρυμμένο. Η συνειδητή επίγνωση μας είναι το κομμάτι εκείνο του παγόβουνου που αιωρείται πάνω από την επιφάνεια» (Sigmund Freud).
Αυτοί οι δύο όροι καμιά φορά συγχέονται στην κοινή, καθημερινή, καθομιλούμενη γλώσσα, αλλά στην πραγματικότητα αφορούν σε δυο εντελώς διαφορετικές έννοιες.
Η συνείδηση είναι ένα κομμάτι της προσωπικότητάς που βοηθάει στον καθορισμό του σωστού και του λάθους.
Είναι αυτό που μας κάνει να νιώθουμε ένοχοι όταν κάνουμε κάτι κακό και είναι αυτό που μας κάνει να νιώθουμε όμορφα όταν κάνουμε κάτι ωραίο.
Στην Φροϋδική θεωρία, το συνειδητό είναι το κομμάτι του Υπερεγώ που καθορίζει τις πληροφορίες για το τι είδαμε ως κακό ή αρνητικό από τους γονείς μας και την κοινωνία – όλες οι αξίες που μάθαμε και απορροφήσαμε κατά την διάρκεια της ανατροφής μας.
Η συνείδηση από την άλλη, είναι η επίγνωση του εαυτού και του κόσμου γύρω μας. Σε πιο γενικές γραμμές, σημαίνει να βρισκόμαστε σε εγρήγορση και ενήμεροι.
Στην ψυχολογία, το συνειδητό μυαλό περιλαμβάνει τα πάντα που είναι μέσα στην επίγνωση όπως αντιλήψεις, αισθήσεις, συναισθήματα, σκέψεις, αναμνήσεις και φαντασίες.Την ώρα που η συνείδηση και το συνειδητό είναι δύο διαφορετικά πράγματα, στην πραγματικότητα σχετίζονται μεταξύ τους.
Η συνείδηση αναφέρεται στις συνειδητές εμπειρίες, στην προσωπική επίγνωση για τις δικές μας σκέψεις, τα αισθήματα, τις αναμνήσεις και αντιλήψεις. Η συνείδηση, μπορεί να θεωρηθεί ως ρεύμα που συνεχώς μεταβάλλεται, σύμφωνα με την υποχώρηση ή την ροή των σκέψεων μας γύρω από τον κόσμο που μας περιβάλλει. Το συνειδητό και η συνείδηση μπορεί να είναι δύσκολο να αποτυπωθούν ξεκάθαρα.
Ως ψυχολόγος και φιλόσοφος ο William James, το εξήγησε ως: «Αυτή είναι η σημασία που γνωρίζουμε για τις δύο έννοιες, όσο κανένας δεν θα μας ζητήσει να τις ορίσουμε διαφορετικά. Όμως κάποιοι ειδικοί προτείνουν ότι είμαστε συνειδητά συνειδητοποιημένοι για κάτι όταν μπορούμε να το περιγράψουμε λεκτικά».